Jednym z zagadnień podatkowych, z którymi spotykają się przedsiębiorcy jest to, czy poniesiony przez nich wydatek może być uznany za koszt uzyskania przychodów. Niektóre koszty, które ponosi osoba prowadząca działalność gospodarczą mogą bowiem służyć zarówno celom działalności gospodarczej, jak i celom prywatnym. W tym miejscu wystarczy wskazać chociażby na zakup okularów dla przedsiębiorcy.
Okulary przedsiębiorcy nie mogą być kosztem
W przypadku niektórych z nich, wykonujących np. zawód chirurga, informatyka, czy księgowego – wyraźne widzenie jest jednym z niezbędnych warunków do tego, aby móc wykonywać swoją pracę oraz osiągać przychody z działalności gospodarczej. Niestety w tej kwestii stanowisko fiskusa od lat jest niezmienne. Jedną z ostatnich interpretacji indywidualnych wydanych w tej sprawie jest pismo dyrektora Krajowej Informacji Skarbowe nr 0113-KDIPT2-1.4011.574.2020.2.MGR.
W związku z pogorszeniem stanu wzroku wnioskodawczyni dokonała zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy komputerze. Okulary te miały być wykorzystywane tylko do wykonywania obowiązków radcy prawnego, gdyż osoba ta posiadała drugą parę, którą wykorzystywała do potrzeb prywatnych. Na pytanie, czy wnioskodawczyni może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu zakup okularów korekcyjnych do pracy przy komputerze, organ podatkowy stwierdził, że: ,,(…) bezpośrednim celem, jaki jest związany z ponoszeniem tego rodzaju wydatków, jest ochrona wzroku, a nie osiągnięcie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Pomimo wskazania, że wnioskodawczyni będzie używała zakupionych okularów korekcyjnych wyłącznie do wykonywania obowiązków radcy prawnego, powyższy zakup jest uwarunkowany stanem zdrowia wnioskodawczyni, tzn. wadą wzroku, która wymaga korekcji, a więc jest wydatkiem o charakterze osobistym, niezależnym od prowadzenia działalności gospodarczej. Poniesienie wydatków na zakup okularów korekcyjnych nie ma wpływu na wysokość przychodów uzyskiwanych ze świadczenia usług wykonywanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ani też związku z prowadzoną działalnością jako źródłem przychodów. A zatem, wydatek poniesiony na zakup okularów korekcyjnych do pracy przy komputerze nie może zostać zakwalifikowany jako koszty uzyskania przychodów, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Istota kosztów uzyskania przychodów
O ile w przypadku okularów sprawa wydaje się być przesądzona i w świetle interpretacji wydawanych na przestrzeni wielu ostatnich lat, wydatek ten nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów, to w wypadku innych kosztów odpowiedź nie musi być tak jednoznaczna. Dlatego też poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy dany wydatek może być kosztem uzyskania przychodów, należy rozpocząć od treści art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Wydatki o charakterze osobistym nie mogą być kosztem
Wydatki, które można uznać za mające charakter osobistych, nie zostały ujęte w katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, zawartym w treści art. 23 ustawy o PIT. Nie stanowi to jednak wystarczającej przesłanki do tego, aby zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów. Aby wydatki te mogły stanowić koszt uzyskania przychodów, konieczne jest zaistnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionym wydatkiem a celem, jakim jest osiągnięcie przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.
Z powyższego wynika, że jednym z najważniejszych kryteriów jest tu związek z osiągnięciem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Organy podatkowe uważają tu jednak, że taki związek może istnieć wyłącznie w odniesieniu do aktualnie wykonywanej działalności, a nie tej dopiero planowanej. W interpretacji indywidualnej z 16 marca 2016 r. dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, nr ILPB1/4511-1-1680/15-2/KF, uznał, że skoro wnioskodawca ponosi przedmiotowe wydatki przed rozszerzeniem profilu prowadzonej działalności gospodarczej, nie można uznać, że wydatki te pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z uzyskiwanymi obecnie przychodami, czy też ponoszone są w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów (źródło przychodów pozostające w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z tymi wydatkami jeszcze nie istnieje). Interpretacja ta została wydana na wniosek przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie praktyki stomatologicznej, który rozpoczął zaoczne studia podyplomowe, po skończeniu których posiądzie kompetencje do rozszerzenia działalności w zakresie dietetyki, co przyczyni się do zwiększenia przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca zadał pytanie, czy wydatki związane z podjętymi studiami podyplomowymi (m.in. czesne za studia, koszty podręczników i koszty dojazdu na uczelnię), można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ważny moment poniesienia wydatku
Jak widać rozszerzenie działalności powinno nastąpić przed poniesieniem wydatku. Niekiedy jednak nie będzie to możliwe. Nie jest bowiem możliwa sytuacja odwrotna, tj., że dietetyk planuje rozszerzenie działalności o usługi stomatologiczne, aby móc w kosztach działalności ująć czesne studiów medycznych.
Analizując kwestię wydatków o charakterze osobistym a kosztów uzyskania przychodów, warto przypomnieć jeszcze dość zaskakującą interpretację z 19 lipca 2021, nr 0115-KDWT.4011.191.2021.1.KG. Dotyczyła ona zakupu telewizora przez podatnika świadczącego pracę wyłącznie zdalnie, z wykorzystaniem rozmaitych multimediów, z siedziby kancelarii zarejestrowanej w mieszkaniu. Organ podatkowy uznał, że zakup telewizora może być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Wykorzystywanie urządzenia również do celów prywatnych nie ma znaczenia.
O tym, jak zmienne bywa zaś stanowisko fiskusa w identycznych niemal sytuacjach, niech świadczą te dwie interpretacje, dotyczące możliwości uznania za koszt uzyskania przychodów aparatu słuchowego. W pierwszej z nich dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że jest to możliwe, w drugiej natomiast miał zgoła inne stanowisko:
- interpretacja indywidualna z 29 czerwca 2020 r., nr 0112-KDIL2-2.4011.323.2020.2.AA,
- interpretacja indywidualna z 13 listopada 2020 r., nr 0115-KDIT3.4011.592.2020.2.KR.
